नेकपा एमालेको पछिल्लो केन्द्रीय कमिटी बैठकले पूर्वराष्ट्रपति विद्या भण्डारीको पार्टी राजनीतिमा पुन: प्रवेशको प्रयासलाई पूर्णरूपमा रोक लगाएको छ। तर विश्लेषकहरू भन्छन्, अध्यक्ष केपी ओलीले चाहे भने लोकतान्त्रिक प्रतिस्पर्धाको ढोका खोलेर पार्टी, आफू र विद्याको हितमा अझै एउटा बाटो खोल्न सक्छन् ।
विद्याको राजनीतिमा सक्रियता पूर्वराष्ट्रपति भण्डारीले असार १४ मा आफू एमालेको सदस्यता नवीकरण गरेर सक्रिय राजनीतिमा फर्कने घोषणा गरेपछि पार्टीभित्र तीव्र ध्रुवीकरण सुरु भएको थियो। यो घोषणाले संस्थापन पक्षलाई दबाबमा पारेको थियो भने लामो समयदेखि ओझेलमा परेका नेताहरू सक्रिय बन्न थालेका थिए ।
तर, पार्टीले बैठकमार्फत विद्याको सदस्यता नवीकरण अमान्य गर्दै उनको पुनःप्रवेशको ढोका बन्द गरिदियो। यस निर्णयसँगै तत्कालका लागि एमालेभित्रको शक्ति संघर्ष रोकिएको देखिए पनि, यसले दीर्घकालीन रूपमा पार्टीमा अस्थिरता निम्त्याउने संकेत दिएको छ ।
शक्ति संघर्ष र ध्रुवीकरण बैठकमा वरिष्ठ उपाध्यक्ष ईश्वर पोखरेल, अष्टलक्ष्मी शाक्य र युवराज ज्ञवालीजस्ता नेताहरूको मौनता र बेफरक प्रतिक्रिया पार्टीभित्र गहिरिँदै गएको असन्तोषको संकेत हो। ओली नेतृत्वले शक्ति केंद्रीकरण गर्दै संस्थापन पक्ष बाहेकका नेताहरूलाई पेल्ने रणनीति अपनाएको आरोप लागेको छ ।
विद्या भण्डारीको चुनौती विद्याले अध्यक्ष बन्ने योजनासहित राजनीतिमा फर्कने घोषणा गरेको सन्दर्भमा, उनलाई रोक्ने प्रयासले एमालेको लोकतान्त्रिक चरित्रमाथि गम्भीर प्रश्न उठाएको छ। प्रतिस्पर्धाबाट नेतृत्व चयन गर्ने परम्परा विपरित, नियम कानुन संशोधन गरेर केही नेताहरूलाई रोक्ने प्रवृत्तिले पार्टीभित्र असन्तोष बढाइरहेको छ ।
बाह्य दबाब र भूराजनीति विद्याको राजनीतिमा पुनरागमनलाई भारत, अमेरिका र पश्चिमी शक्ति केन्द्रहरूले पनि असहज रूपमा हेरिरहेको विश्लेषणहरू छन्। चीनसँगको निकटता र सम्भावित वाम एकताको डरले उनको आगमन रोकिनु पर्दछ भन्ने धारणा फैलाइएको छ। नेपाली कांग्रेससमेत विद्याको आगमन रोक्न परोक्ष प्रयासमा लागेको आरोप लागिरहेको छ ।
एमालेको लोकतान्त्रिक प्रक्रियामा क्षय केपी ओलीले नेतृत्वमा टिकिरहने रणनीतिमा पार्टीलाई विधान संशोधन, सदस्य निष्कासन, संगठन कमजोर बनाउने जस्ता कदमहरू लिएका छन् । यसले पार्टीमा प्रतिस्पर्धाको संस्कृति हटाउँदै नेताहरूको स्वतन्त्र अभिव्यक्ति र क्रियाशीलतालाई कमजोर बनाएको छ ।
उषाकिरणको संकेत मदन–विद्याकी छोरी उषाकिरण भण्डारीले सामाजिक सञ्जालमार्फत पार्टीभित्रको चालबाजीप्रति असन्तोष पोख्दै वर्तमान अवस्थालाई नैतिक समर्थन दिन नसकिने बताइन्। यो स्टाटसले विद्याप्रति सहानुभूति बढाएको देखिन्छ ।
अब के विकल्प? विद्या भण्डारीले अहिलेका लागि पार्टी प्रवेशको ढोका बन्द पाए पनि उनले एमालेभित्र समानान्तर शक्ति निर्माण गरेर भविष्यको महाधिवेशनमा पुन: चुनौती दिने सम्भावना रहेको छ। नयाँ पार्टी बनाउने या अन्य दलमा जाने सम्भावना भने निकै कम देखिन्छ ।
ओलीसँग के विकल्प? अध्यक्ष ओलीसँग अझै एक सम्भावित बाटो बाँकी छ – त्यो हो विद्यालाई पार्टीभित्र प्रतिस्पर्धाका लागि सहज वातावरण बनाइदिनु। यदि विद्या महाधिवेशनमा प्रतिनिधि भएर अध्यक्षमा उम्मेदवारी दिन्छिन् भने त्यसलाई रोक्ने प्रयास नगरी ओलीले प्रत्यक्ष प्रतिस्पर्धा स्वीकार गरेमा पराजित भए पनि विजयी हुनुको नैतिकता उनले प्राप्त गर्न सक्छन् ।
