काठमाडौं, १ साउन २०८१ का दिन अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलबाट पोखरा उड्नासाथ दुर्घटनामा परेको सौर्य एयरलाइन्सको जहाज दुर्घटनामा गम्भीर लापरबाहीका तीन प्रमुख पक्ष – वायुसेवा कम्पनी, पाइलट र नेपाल नागरिक उड्डयन प्राधिकरणको संलग्नता रहेको छ। यस दुर्घटनामा १८ जनाको ज्यान गएको थियो, जसमा चालक दलका सदस्य र प्राविधिकहरू सम्मिलित थिए । सरकारको गठन गरिएको छानबिन आयोगले शुक्रबार यो घटनाको विस्तृत प्रतिवेदन पेश गर्दै सोही निष्कर्षमा पुगेको हो ।
दुर्घटनाको मुख्य कारण जहाज टेक अफ गर्ने क्रममा अत्यधिक गतिमा सिधा माथि उठ्न खोज्नु रहेको प्रतिवेदनमा उल्लेख गरिएको छ । यस कारणले गर्दा जहाज ‘डिप स्टल’ मा गएको र दुर्घटनामा परेको जनाएको छ। प्रतिवेदनका अनुसार जहाजको तौल १८ हजार ५ सय किलो रहेको थियो, तर स्पिडकार्डमा उल्लेख गरिएको ‘भी–स्पीड’ गलत भएको पाइएको छ, जसले उडान भर्न आवश्यक गणनालाई गलत दिशामा लगेको थियो ।
“उडानका लागि आवश्यक तयारी र सुरक्षा प्रक्रियामा गम्भीर लापरबाही भएको देखिन्छ। विमानमा यात्रुहरूको चेक इन प्रक्रिया समेत पालना गरिएको थिएन,” आयोगका अध्यक्ष, प्राध्यापक शेरबहादुर थापाले भने। यसका साथै, रिपोर्टले सौर्य एयरलाइन्सका श्रमिकहरूले मर्मतका क्रममा उपयुक्त तालिम नलिई लापरवाहीपूर्ण तरिकामा सामान लोड गरेको उल्लेख गरेको छ ।
सौर्य एयरलाइन्सले कार्गो लोड गर्दा ग्राउन्ड ह्यान्डलिङ म्यानुअलको उल्लंघन गरेको पाइएको छ। “सामान राम्रोसँग नबाँधिएको र उडान व्यवस्थापन हतारमा गरिएको देखिन्छ। सामानहरू यात्रुको क्याबिनमा समेत राखिएका थिए,” आयोगको प्रतिवेदनमा उल्लिखित छ ।
आयोगका अनुसार, दुर्घटनापछि उद्धारको कार्यमा पनि गम्भीर कमी देखिएको छ। “यदि अग्नि नियन्त्रणको लागि आवश्यक उपकरण र पूर्वतयारी राम्ररी गरिएको भए, ककपिटमा फसेका चालक दलका सदस्यहरूलाई बचाउन सकिन्थ्यो,” थापाले जोड दिए ।
यस घटनापछि नेपाल नागरिक उड्डयन प्राधिकरणको भूमिकाबारे पनि प्रश्न उठेको छ। प्राधिकरणले ‘फेरी फ्लाइट’ अवधारणामा यात्रु सवार गराउन अनुमति दिएको थियो, जुन नियमको उल्लंघन हो । “सामान्यतः फेरी फ्लाइटमा यात्रु राख्न पाइँदैन, यसमा प्राधिकरणको कमजोरी स्पष्ट देखिन्छ,” थापाले थपे ।
दुर्घटनापछि तात्कालिक उद्धारका लागि दमकल घटनास्थलमा १ मिनेट ४० सेकेन्डमा पुगेको थियो। तर, उद्धारको कार्यमा सुधार आवश्यक रहेको प्रतिवेदनमा उल्लेख गरिएको छ ।
यस घटनाले नेपाली हवाई उड्डयन क्षेत्रमा सुरक्षा प्रोटोकोलको पुनरावलोकनको आवश्यकता देखाएको छ । “हाम्रा नियम र मापदण्डहरूलाई अत्यन्तै कडाइका साथ लागू गर्न आवश्यक छ। नागरिक उड्डयन प्राधिकरणले हवाई सेवा प्रदायकहरूबाट हुने लापरवाहीलाई बेवास्ता गर्नु हुँदैन,” थापाले सुझाव दिएका छन् ।
अन्ततः, त्रिभुवन अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलमा सौर्य एयरलाइन्सको जहाजको दुर्घटना केवल एक उडानको खराबी होइन, यो समग्र हवाई सुरक्षा प्रणालीमा सुधारको आवश्यकता दर्शाउने एक गम्भीर चेतावनी हो। यस दुर्घटनाबाट पाठ सिक्न र भविष्यका लागि सावधानी अपनाउन महत्वपूर्ण छ ।
